Danh hoạ Vincent Willem van Gogh

Vincent Willem van Gogh (sinh ngày 30 tháng 3 năm 1853, mất ngày 29 tháng 7 năm 1890), thường được biết đến với tên Vincent van Gogh, một danh hoạ Hà Lan thuộc trường phái hậu ấn tượng.

Nhiều bức tranh của ông nằm trong số những tác phẩm nổi tiếng nhất, được yêu thích nhất và cũng đắt nhất trên thế giới. Van Gogh là nghệ sĩ tiên phong của trường phái biểu hiện và có ảnh hưởng rất lớn tới mỹ thuật hiện đại, đặc biệt là tới trường phái dã thú (Fauvism) và trường phái biểu hiện tại Đức.

Vincent Van Gogh được sinh ra ở phần phía nam của Hà Lan trong một ngôi làng nhỏ gần biên giới Bỉ. Cha ông là một nhà thuyết giáo và có sáu người con trong gia đình. Vincent được đặt tên theo người anh cả đã chết trước đó 1 năm.

Van Gogh được giảng dạy bởi một người nữ gia sư cho đến khi ông được 12 tuổi và sau đó ông đã được gửi tới một trường nội trú. Khi ông rời trường trung học, chú của ông cho ông một công việc thư ký tại một phòng trưng bày nghệ thuật bán những bản sao của các bức tranh.

Ông đã một khóa học về thần học, nhưng không thành công. Van Gogh không được cha mẹ của ông ủng hộ ông về tài chính. Tháng 1 năm 1879, ông tự nguyện làm nhà truyền giáo rao giảng trong một khu vực khai thác mỏ than.

Vincent đã lựa chọn cuộc sống giống như những con chiên, để chia sẻ sự khó khăn với họ, ông ngủ trên chiếc nệm rơm trong một túp lều nhỏ phía sau căn nhà của người làm bánh mỳ đã cho ông tá túc, thậm trí ông không tắm.

Ông đã sống cuộc đời của một nhà tu khổ hạnh và cho tất cả mọi thứ đi. Ông trừng phạt mình bằng cách ngủ trên sàn của nhà chứ không phải ở trên giường và đi bộ xung quanh bên ngoài trong thời tiết băng giá mà không có áo khoác.

Van Gogh chỉ ăn bánh mì và pho mát ngay cả khi thực phẩm sang trọng hơn có sẵn để ăn. Ông tự tước đoạt mình, nhưng không muốn thấy động vật bị như thế. Gorlitz, người bạn của ông nhớ lại lần Van Gogh chi tiêu đồng tiền cuối cùng của mình để nuôi một con chó đói.

Tuy vậy những người quản lý giáo phận cuối cùng lại thải hồi ông vì lý do “hạ thấp phẩm cách của một giáo sĩ” vì đã chọn cách sống nghèo khổ như vậy.

Ngôi nhà nơi Van Gogh sống trong thời gian ở Cuesmes năm 1880, tại nơi đây Van Gogh đã quyết định trở thành một họa sĩ

Khi ông được 27 tuổi, Van Gogh đã tự học cách làm thế nào để vẽ. Ông trở lại Brussels và tiếp tục vẽ. Khi được nhận vào Học viện Nghệ thuật, giáo viên của ông xem ông như là một “người khờ dại”. Ông đã không học lâu tại nơi này.

Phần lớn của những gì chúng ta biết về Van Gogh qua các thư từ của ông với Theo, em trai của mình, một đại lý buôn bán các tác phẩm nghệ thuật. Trong khoảng thời gian mười bảy năm, ông đã viết hơn 800 lá thư cho gia đình và bạn bè của mình.

Hầu hết trong số đó viết cho em trai của mình. Theo giữ lại các tác phẩm mà ông nhận được từ Vincent. Theo cũng là người nhận ra tài năng của anh trai mình, khuyến khích, và ủng hộ Van Gogh về tài chính.

Vincent đã không nhận được ủng hộ từ cha mẹ của mình. Ông viết cho Theo rằng họ coi ông như một con chó với bàn chân dơ dáy, không thích hợp cho ngôi nhà.

Ông mâu thuẫn với cha mình, thậm trí có lần cha ông đã đề nghị ông vào nhà thương điên, nhưng một điều đã xảy ra giúp hàn gắn mối quan hệ của họ.

Mẹ của ông đã bị một tai nạn khủng khiếp và Vincent chăm sóc cho mẹ một thời gian dài sau khi tai nạn xảy ra. Cha ông đã nhìn thấy tình yêu của Vincent cho mẹ của mình và ông thấy được tình cảm của Vicent trong các hành động với mẹ.

Năm 1880, theo đề nghị của người em trai Theo, Vincent bắt đầu theo nghiệp hội họa một cách nghiêm chỉnh.

Mùa thu năm 1880, ông đến Bruxelles để theo học họa sĩ nổi tiếng Willem Roelofs, người đã thuyết phục Van Gogh thi vào Trường mỹ thuật Hoàng gia. Tại đó họa sĩ không chỉ được học về giải phẫu, mà còn biết thêm những quy tắc chuẩn trong việc dựng hình và phối cảnh.

Một trong những bức tranh đầu tiên của ông The Potato Eaters, trở thành một trong những tác phẩm của ông nổi tiếng.

Ông kết bạn với một gia đình nông dân, gia đình De Groot, và họ là những chủ đề của bức tranh. Toàn thể bức tranh mang màu của đất. Trong bản mô tả bức tranh mình, ông đã viết về những người đang ăn khoai tây do chính tay trồng và đào khỏi mặt đất.

Một lưu ý thú vị, cánh tay của những người dân dài bất thường. Bức tranh diễn tả một gia đình nghèo đang ăn khoai tây. Người chồng trong dáng điệu mệt mỏi sau một ngày làm việc cùng với những lo toan trong cuộc sống, người vợ nhìn chồng với nét mặt cảm thông, bà mẹ già lặng lẽ rót cà phê trong nét mặt đăm chiêu, khắc khổ, mỗi người một tâm trạng như những chiếc bóng tĩnh mịch dưới ánh đèn yếu ớt.

Ông đánh giá cao việc họ đã kiếm được đồ ăn từ chính công việc thực tế. Đây là hình ảnh duy nhất mà ông từng vẽ với rất nhiều người trong đó.

Ông chuyển đến Arles vào mùa đông 1888. Khi mùa xuân đến và các cây nở rộ, ông đã vẽ 10 bức tranh sơn dầu trong ba tuần.

Ngày 1 tháng 5, họa sĩ ký hợp đồng thuê một căn hộ bốn buồng với giá 15 franc một tháng nằm bên phải của Nhà Vàng tại số 2 Quảng trường Lamartine.

Ngày 23 tháng 10, Gauguin đến Arles theo lời mời của Van Gogh. Trong suốt tháng 11 hai họa sĩ làm việc cùng nhau, cũng trong tháng này Van Gogh đã sáng tác bức tranh nổi tiếng Cánh đồng nho đỏ.

Tuy nhiên sau đó tình bạn của hai người trở nên xấu đi vì những xung đột về nghệ thuật. Van Gogh sợ rằng Gauguin sẽ rời bỏ ông, căng thẳng lên đến đỉnh điểm vào ngày 23 tháng 12 năm 1888 khi Vincent đuổi theo Gauguin với một lưỡi dao cạo trong tay và sau đó lại tự cắt phần dưới tai trái của chính mình, gói nó vào một tờ báo, đưa cho cô gái điếm Rachel ở nhà thổ trong vùng và yêu cầu “Hãy giữ vật này cẩn thận”.

Sau đó, ông đã vẽ một số hình ảnh của chính mình với một băng trên tai. Thú vị là mặc dù ông đã cắt đứt tai trái của mình, nhưng tai phải của ông đã được băng bó trong bức tranh. Một số người cho rằng ông nhìn mình trong gương và vẽ những gì ông nhìn thấy?

Trước đó ông ở trong tình trạng sức khỏe kém trong một thời gian dài và sau vụ cắt tai, ông được đưa tới bệnh viện. Thật ngạc nhiên ông đã hồi phục và trở về nhà để hoàn thành các tác phẩm tốt nhất là Hoa hướng dương và tự vẽ chân dung với băng tai.

Ngày 7 tháng 2, Van Gogh một lần nữa phải vào viện khi ông có biểu hiện hoang tưởng khi luôn nghe thấy có tiếng nói trong tai.

Khi ra viện vào tháng 5, Van Gogh phải vào một trại tâm thần, nơi cách biệt với thị trấn và ở giữa những cánh đồng ngô, nho và ô liu. Tại đây ông được người em trai, Theo van Gogh sắp xếp cho hai phòng, 1 phòng để làm việc, và 1 phòng để ngủ.

Tổng thời gian ông ở lại trong trại này là 444 ngày nhưng có tới 200 bức tranh, hơn 100 bản vẽ và viết hơn 200 bức thư.

Trong thời gian này ông cũng bị những cơn hoang tưởng khiến ông không thể làm việc, Một lần như vậy Van Gogh cố gắng nuốt… sơn và dầu hỏa.

Những tác phẩm kinh điển trong thời gian ở trại này là: Đêm đầy sao (Starry Night), với đặc trưng là những vòng xoắn ốc (Trước đó ông cũng có 1 tác phẩm là Starry Night in Rhome).

Sau khi vẽ bức Starry Night, van Gogh tự nhận là bức tranh này thiếu thực tế và vẽ lại một bản bằng bút sắt.

Một phiên bản mới của bức Phòng ngủ ở Arles. Và đến tháng hai năm 1890 ông vẽ 4 bức chân dung của L’Arlésienne (mẫu là bà vợ của ông chủ nhà Ginoux) dựa trên phác thảo chì than của Gauguin.

Cũng tại khoảng thời gian này, Van Goght kết bạn với một người đưa thư và coi ông này là một triết gia vĩ đại (Socrates), đồng thời vẽ nhiều tác phẩm về người bạn của mình.

Tháng 1 năm 1890, tác phẩm của Van Gogh được Albert Aurier ca ngợi trên tạp chí Marcure de Fance, nhà phê bình này gọi Vicent là một thiên tài thực sự. Trong tháng 2, Van Gogh được nhóm Les XX, một tập hợp các họa sĩ tiên phong ở Brussels mời tham gia triển lãm tranh thường niên của nhóm.

Tranh của Van Gogh còng được trưng bày trong triển lãm của nhóm Nghệ sĩ Độc lập (Les Artistes Indépendants) ở Paris, Monet nhận xét rằng tác phẩm của Vicent là tuyệt vời nhất trong số này.

Tháng 5 năm 1890, Van Gogh rời trại tâm thần để đến trị liệu với bác sĩ Paul Gachet (một người có kinh nghiệm với các bệnh của các họa sĩ) ở Auvers-sur-Oise, gần Paris, nơi ông ở gần với Theo Van Gogh.

Sau đó Van Gogh đã vẽ hai chân dung bác sĩ bằng sơn dầu, và một bức khắc axit, cả ba bức đều miêu tả ông bác sĩ trong tư thế u sầu.

Trong những tuần cuối cùng ở Saint-Rémy, Van Gogh hồi tưởng về những kỷ niệm ở phương Bắc, và trong số 70 bức tranh ông vẽ trong…70 ngày ở Auvers-sur-Oise, có bức Nhà thờ ở Auvers gợi nhớ tới những phong cảnh phương Bắc.

Được chữa trị, nhưng tình trạng bệnh lý của Van Gogh ngày càng trầm trọng, ngày 27 tháng 7 năm 1890, ở tuổi 37, họa sĩ đã bước ra cánh đồng và tự bắn vào ngực bằng một khẩu súng lục.

Không nhận ra mình đã bị thương nặng, Vicent quay trở lại và hoàn thành bức tranh Chân dung Adeline Ravoux. Hai ngày sau ông qua đời trên giường ngủ.

Câu cuối cùng mà Theo nghe được tự miệng anh trai mình là:

“La tristesse durera toujours” – “Nỗi buồn sẽ kéo dài mãi mãi”

Vicent được chôn tại nghĩa trang vùng Auvers-sur-Oise. Không lâu sau cái chết của người anh trai, Theo cũng nhập viện mà qua đời ngày 25 tháng 1 năm 1891 tại Utrecht. Năm 1914, Theo được cải táng về cạnh người em trai yêu quý của mình.

Hồ sơ bệnh tật

Gogh thường xuyên gặp phải các vấn đề về thần kinh, đặc biệt trong những năm cuối đời. Đã có rất nhiều cuộc tranh luận nổ ra trong việc tìm nguyên nhân thực sự cho chứng bệnh thần kinh của họa sĩ và tác động của nó lên các tác phẩm của ông.

Tình trạng của ông còn bị làm trầm trọng thêm do ăn uống thiếu chất, lao lực, mất ngủ và nghiện rượu, nhất là rượu absinthe. Cũng có nhiều giả thuyết y học được đưa ra để giải thích việc Van Gogh ưa dùng màu vàng trong các bức tranh của ông.

Một giả thuyết cho rằng việc này có thể xuất phát từ chứng nghiện absinthe của Van Gogh, trong loại rượu này có chứa một loại neurotoxin tên là thujone. Việc hấp thụ thujone với liều cao có thể dẫn tới chứng thấy sắc vàng (xanthopsia).

Tuy nhiên, một công trình nghiên cứu năm 1991 đã chỉ ra rằng những người nghiện absinthe sẽ phải trở nên gần như vô thức nếu hấp thụ đủ lượng thujone gây chứng thấy sắc vàng.

Cũng có giả thuyết cho rằng bác sĩ Gachet có thể đã kê đơn cho Van Gogh dùng mao địa hoàng (digitalis) để chữa chứng động kinh của ông. Việc này được suy đoán từ những bức chân dung bác sĩ Gachet của Van Gogh, bên cạnh người mẫu thường có vài cây hoa mao địa hoàng

Người dùng mao địa hoàng với liều lớn có thể dẫn tới triệu chứng quan sát thấy những điểm màu vàng có quầng xung quanh (giống như trong bức Đêm đầy sao).

Người ta còn đưa ra một giả thuyết cho thể trạng yếu của họa sĩ, đó là do ngộ độc chì. Các màu vẽ mà Van Gogh thường dùng đều có gốc chì, và một trong các triệu chứng của nhiễm độc chì đó là căng võng mạc dẫn tới thường xuyên nhìn thấy các quầng sáng, một đặc điểm thường thấy trong các tác phẩm cuối đời của họa sĩ.

Di sản và đánh giá

Van Gogh chết trong cảnh nghèo túng và thời điểm ông chết thì danh tiếng của ông rất nhạt nhòa trong nền nghệ thuật châu Âu.

Tuy vậy các sáng tác của ông đã ảnh hưởng rất sâu sắc đến các họa sĩ sau này, đặc biệt các hoạ sĩ trường phái Dã Thú (Fauvism) như Henri Matisse và các họa sĩ trường phái Biểu Hiện Đức thuộc nhóm Die Brücke.

Chủ nghĩa Biểu hiện trừu tượng trong nghệ thuâtj thập niên 1950 cũng bắt nguồn từ việc phát triển các ý tưởng sáng tác của Van Gogh.

Những bức tranh của ông đều có giá trị rất cao tại các cuộc đấu giá quốc tế về tranh nghệ thuật như bức. Chân dung bác sĩ Gachet (Portrait du Dr. Gachet) 82,5 triệu $, Hoa Diên Vĩ (Iris) 53,9 triệu đô, Chân dung tự họa 71,5 triệu $. Hoa hướng dương (Les Tornesols) 40 triệu $.

Quả là bi kịch như chính cuộc đời ông, khi còn sống, bức tranh duy nhất ông bán được là bức Vườn nho đỏ cho bà Anne Boch với giá…400 Franc.

Năm 2004, trong danh sách những người Hà lan vĩ đại nhất trong lịch sử, Vicent Van Gogh nằm trong top 10 người và là 2 hoạ sĩ duy nhất lọt vào danh sách này cùng với Rembrandt.